fr.wikipedia.org
discogs.com
medieval.org
CNR 748002
1972
januari 1972
Studio van Luc Ludolf, Nederhorst den Berg
A
Middeleeuwen rond 1200
1. De la crudel morte di Christo [1:37] Lauda uit het liedboek van
Cortona
Vedel, zamr, hakkebord, kleine harp, trom, alle zangstemmen
2. Beneyto foi o dia [1:40] Canto per Santa Maria van
ALFONSO el SABIO
CSM 411
Vedel, portatief, blokfluit, kleine harp, vrouwen en mannenstem
3. Clausula Domino [1:55]
Vedel, luit, hakkebord, blokfluiten, zink en twee mannenstemmen
4. Danse réale [1:11] anoniem
Vedel, blokfluit, zink, trom, darabukka, belletjes
5. Der Kuninc Rodolp [1:53] der UNVUORTZAGETE
Vedel, twee mannen en vrouwenstem, zink, pommer, kromhoorn, trom en
darabukka
6. Istampitta ghaetta [3:10] anoniem
Vedel, blokfluiten, portatief en darabukka
7. Ik singh myn avendledelyn
[0:54] Rostocker Liederbuch
Vedel, luit en mannenstem
8. Prendes i garde [0:30] Guillaume d'AMIENS
Vedel, alle zangstemmen enschellenring
9. A chantar m'er de so qu'eu no volria
[1:52] Beatritz de DIA
Vedel, kleine harp, portatief, blokfluit, vrouwenstem en twee
mannenstemmen
10. Saltarello [1:59] anoniem
Vedel, pommer, blokfluit, trom, darabukka
B
Dansen, straatliedjes,
muziek voor hof en kerk
1. Ballo francese [1:32] Uit il Primo libro de balli van
Giorgio MAINERIO (1578)
Kromhoorns en serpent, portatief en blokfluiten
2. Che bella vit'hal mondo un villanelle [1:07] Strambotto, 15e
eeuw
Vrouwen en mannenstern, chalumeau
3. Il fantazis de Joskin
[2:35] JOSQUIN Desprez (ca. 1450-1521)
Blokfluiten en viola da gamba
4. Myn hert altyt heeft verlangen
[1:57] Pierre de LA RUE (?-1518)
Vrouwen en mannenstem, portatief, zink en kromhoorn
5. Resvelons nous, resvelons amoureux
[1:07] Guillaume DUFAY (?-1474)
Luit en blokfluiten
6. Gentil prince [1:12] anoniem – 15e eeuw, uit het Odhecaton van
Petucci
Hakkebord, mannenstem, pommer, kromhoorn en twee tofs
7. Sancta Maria [2:40] John DUNSTABLE (ca. 1370-1450)
Vrouwen en mannenstem, blokfluit en viola da gamba
8. Motet 'Mors' [3:36] PEROTINUS (ca. 1200)
Alle zangstemmen, zink, kromhoorn en blokfluit
9. Vite perdite [0:58] anoniem ndash; Notre Dame School (ca. 1200)
Vrouwenstem, pommer, kromhoorns, darabukka en bekkentjes
10. Diex, comment porroie
[1:04] Adam de la HALLE (13e eeuw)
Blokfluiten, schellenring, vrouwen en twee mannenstemmen
Studio Laren
Marijke Ferguson
Zangstemmen: Maria Rondél Michiel ten Houte de Lange Donald de Marcas Hans Verzijl |
Instrumentalisten: Dieuwke Berkelaar Marijke Ferguson Marijke Smit Sibinga Willem Bremer Hans Verzijl |
IETS OVER STUDIO LAREN
Er zijn tegenwoordig zoveel mensen, die vertrouwd zijn met middeleeuwse
muziek, dat het niet meer nodig is te zeggen dat deze muziek een ton
onrechte onontdekt gebied is. Het vertrouwd zijn met deze muziek heeft
tot gevolg gehad dat binnen de beoefening ervan verschillende
interpretaties zijn ontstaan.
Studio Laren, opgericht in 1967 door Marijko Ferguson, toentertijd
woonachtig in Laren (vandaar de naam) beeft een muziekinterpretatie,
die men hot best 'funktioneel' zou kunnen noemen. Een boertig lied
klinkt bij Studio Laren niet als Korkmuziek. Bovendien is Studio Laren
dynamisch, in die zin dat vergrote kennis over de middeleeuwen en de
renaissance een veranderde uitvoering ten gevolge zal hebben.
Het is gebleken dat het publiek van Studio Laren veelsoortig is. Het
bestaat niet alleen uit liefhebbers van de klassieke muziek, maar ook
uit mensen van de 'folk-music' hoek, die plezier beleven aan minder
geciviliseerde klanken en structuren en mensen, die zoeken naar
authenticiteit. Als Studio Laren een miljoen kreeg, zou de hele groep
studiereizen maken naar die gebieden waar nog traditioneel gezongen
wordt en gespeeld op de prototypen van de instrumenten, die ook in de
middeleeuwen klonken. Maar voorop staat dat Studio Laren de oude muziek
niet speelt omdat ze oud' is, maar omdat zij zich in deze muziek
emotioneel kan uitdrukken.
IETS OVER DE MUZIEK
Kant 1 is een bloemlezing van vrolijke, ernstige, wereldlijke en
geestelijke muziek, die slechts gemeen hebben dat zij zo'n 950 jaar
geleden ontstonden, en bovendien hier allemaal gespeeld worden op één
aaneengesloten bourdontoon, die over de hele lengte van de plaat
klinkt. Deze muziek is met uitzondering van het clausula domino,
monodisch: éénstemmig. Als opening klinkt de zamr; een
Midden-Aziatische schalmei. Een vrije improvisatie op dit instrument
leidt naar het Lauda 'De la crudel morte di Christo', één van
de vele boeteliederen gezongen door flagellanten in een tijd, dat naar
men dacht, het einde van de wereld wel zeer spoedig zou komen. Een heel
andere devotie spreekt uit het mystieke Spaanse lied 'Beney to foi
o dia', wat gezongen werd tijdens de regering van de Koning 'Sabio'
(de wijze). Het clausula domino behoort tot de vroegste meerstemmige
muziek. Die meerstemmigheid werd als een riskante en toch wel
aantrekkelijke ordeverstoring ondergaan, want het was immers de
muzikale ordo, neergelegd in duizenden religieuze éénstemmige
antifonen, die de kommunikatie met de Heilige Drieéénheid onderhield.
De muziek reikte tot in de hoogste sferen.
In het Wereldlijke lied, geschreven door de minnezanger 'de
onversaagde', waarschuwt deze speelman Koning Rodolp zich
vooral toch correct te gedragen als edelman, anders zal er schande over
hem gezongen worden en die schande zal over de hele wereld klinken.
Beatritz de Dia was een vrouw, een Trobouritz en zij waarschuwt tegen
het verdriet waarin de vrouw, door haar liefde, voor de mannen,
gebracht wordt.
Kant 2 begint met een dans, gespeeld op drie kromhoorns en
serpent. Het serpent is een bas-zink. De zink is een houten
blaasinstrument met gaatjes als een blokfluit, maar met het mondstuk
van een trompet. Dit instrument is at bijzonder vroeg op plaatjes waar
te nemen. Maar het serpent, de bas van de familie, werd pas aan het
eind van de 16e eeuw ontwikkeld.
De chalumeau, hier een enkelriet instrument – te vergelijken met de
klarinet – klinkt in het strambotto, een Italiaans straatlied.
Het 'Il fantazis de Joskin' is één van de weinige zuiver
instrumentale muziek van Josquin des Prez, hier gespeeld op een
basblokfluit en de vrij zelden te horen grote basblokfluit en viola da
gamba. 'Myn hert altyt heeft verlangen' is het enige lied op
Nederlandse tekst uit het chansonboek van Margaretha van Oostenrijk,
wier hofhouding in Mechelen was. 'Gentil Prince' is een soort
protest tegen onrecht en willekeur van Kasteelheren. Zij worden
gewaarschuwd dat hun vrouwen verkracht zullen werden. Zijzelf zullen
sterven nog voor de vogels zingen. Een gymel is een muziekvorm
afkomstig uit Engeland, waarin tertsenparallellen optreden. Iets wat
uitzonderlijk was in die dagen. Het Motet 'Mors' is een
prachtig voorbeeld van meerstemmige muziek uit de Ars Antiqua. Uit een
antifoon wordt op het woord mors in de tenor door drie stemmen gezongen
over de dood, waarna het Gregoriaans vervolgd wordt. Vite perdite is
een tekst, die ook in de bekende Carmina Burana voorkomt. In dit lied
klaagt men dat het leven te kort is om er zo schandelijk oppervlakkig
mee om te springen als allerwegen gedaan wordt. Adam de la Halle was
één van de laatste trouvers. Naast monodische muziek schreef hij ook in
de nieuwe stijl meerstemmig, zoals het 'Diex, comment porroie'.
Maar bewaard uit de oude stijl van componeren bleef nog het afwisselend
zingen van koor en solostemmen.
IETS OVER DE INSTRUMENTEN
De instrumenten die Studio Laren bespeelt zijn copieen of
reconstructies van de oude instrumenten. De blokfluiten zijn overwegend
cylindrisch, gebouwd door Scheele, Hopf on Horwiga. De luit is
twaalfchorig, gebouwd door Nico van der Waals. De kromhoorns zijn van
Korber en Moock evenals de zinken, de pommer, het serpent en de
chalumeau. De vedel is van het type Gardien, de viola da gamba van
Kooh. Het portatief is gebouwd door Ahrondz. De kleine harp door Huy.
De zamr, de darabukka, de tofs en het hakkbord zijn volksinstrumenten.